Heggenmus

De heggenmus is een van de meest voorkomende broedvogels in Nederland, maar toch is hij bij veel mensen niet bekend. Dit komt doordat hij een verborgen leven leidt in en onder struiken en heggen. Heggenmussen vliegen niet veel en zijn vooral te vinden op de grond, waar ze op zoek gaan naar voedsel.

Uiterlijk en kenmerken van de heggenmus

De heggenmus heeft een bescheiden bruin-grijs verenkleed. De tekening op de rug lijkt sterk op die van een huismus, maar de heggenmus is vooral te herkennen aan de blauwgrijze kop en borst en de puntige snavel. De heggenmus is vaak op de grond te vinden, waar hij naar voedsel zoekt. In het voorjaar zingt het mannetje al vroeg vanaf de top van een struik of boom.

Voortplanting en broeden

De heggenmus broedt van eind april tot in augustus en heeft jaarlijks twee, soms drie legsels met elk 3-6 eieren. De broedduur is 11-13 dagen. Heggenmussen hebben een opmerkelijk liefdesleven, waarbij zowel mannetjes als vrouwtjes meerdere partners kunnen hebben. Het is ook niet ongebruikelijk dat meerdere mannetjes helpen om de jongen uit een nest groot te brengen. Het nest wordt zelden hoger dan 2 meter en bevindt zich meestal in een heg of struik. De jongen blijven 11-13 dagen op het nest en worden 14-17 dagen na het uitvliegen nog door de ouders gevoerd.

Habitat en verspreiding

Heggenmussen zijn vooral te vinden op plaatsen met veel struiken en heggen, zoals bossen, houtwallen, tuinen, parken en kleinschalige landbouwgebieden. Ze broeden in het hele land, maar ontbreken vaak in de grote open landbouwgebieden in Groningen en Friesland. Ze zijn het meest talrijk in steden en dorpen, waar ze vaak voorkomen in tuinen.

Heggenmussen voeden zich hoofdzakelijk met insecten, spinnen en andere kleine bodemdiertjes die ze op de grond vinden door te scharrelen. In de winter vullen ze dit dieet aan met kleine zaden.

De Nederlandse heggenmussen zijn hoofdzakelijk standvogels, maar in de winter neemt de populatie toe door vogels uit Scandinavië en noordelijk Duitsland. Een deel van hen trekt verder richting Frankrijk, maar een aanzienlijk aantal blijft ook in ons land. In het najaar is de trek vooral merkbaar in het binnenland. Ze trekken zowel ’s nachts als overdag, vliegen op grote hoogte en vormen zeer losse groepen.

Bescherming en behoud

De heggenmus profiteert van verstedelijking, met name vanwege de vele tuintjes die hierdoor zijn ontstaan. Een eeuw geleden was de heggenmus nog zeldzaam en voornamelijk te vinden in bossen en bosjes. De trend van het verstenen van tuinen is echter nadelig voor de heggenmus.

Door je tuin te voorzien van struiken en heggen met wat open plekken ertussen, creëer je een geschikte leefomgeving voor de heggenmus. Ook kun je de heggenmus in de winter helpen door bij te voeren. Vaak pikken ze onopvallend voedsel op dat door de andere vogels is gemorst. Ze zoeken meestal op de grond onder de voedertafel naar voedsel. Heggenmussen geven de voorkeur aan voedertafels die voldoende beschutting bieden. Je kunt voedsel strooien onder dichte struiken of coniferen waar ze rustig kunnen rondscharrelen. Het is goed om te weten dat heggenmussen niet broeden in nestkasten.

Dunnock, Prunella modularis – Heggenmussen (Prunellidae)

© 2024 All Rights Reserved.