Gaai

De wetenschappelijke naam van de gaai, (Garrulus glandarius), kan worden vertaald als ‘voortdurend krassende eikelzoeker’. Deze benaming kenmerkt de gaai vooral in de winter, omdat het tijdens het broedseizoen juist opvallend stil is. Oorspronkelijk is de gaai een vrij schuwe bosvogel, maar tegenwoordig komt hij ook veel voor in stedelijke gebieden. Gaaien vervullen in het bos de rol van indringer-alarm; veel dieren reageren op hun alarmroep en verbergen zich. Een opvallend kenmerk van gaaien is de blauw-zwart gestreepte tekening op hun vleugels.

Uiterlijk en kenmerken van de gaai

Gaaien hebben een beigebruin verenkleed met een licht gestreepte kruin, een lichte keel en onderkant, en een lichtblauw vleugelveld met fijne zwarte bandering. Ze hebben ook een brede zwarte baardstreep, een zwarte staart en een witte stuit. Tijdens het voorjaar en de zomer zijn ze nadrukkelijk aanwezig met luidruchtige roepen. De witte stuit en zwarte staart vallen op tijdens de vlucht. Gaaien hebben een stevige donkere snavel. Een van de meest bekende roepen is een luide, hese schreeuw die vaak te horen is in de buurt van bomen en bosgebieden.

Gaaien hebben een hees, schreeuwend geluid. Ze staan bekend om hun gevarieerde zang, die vaak veel imitaties bevat. De geluiden van gaaien kunnen variëren en omvatten imitaties van andere vogels, evenals verschillende schrille roepen. Het vermogen van gaaien om geluiden na te bootsen is opmerkelijk en draagt bij aan de diversiteit van hun vocale repertoire.

Voortplanting en broeden

De Vlaamse gaai broedt van half april tot in juni. Gewoonlijk heeft hij één legsel met 5-7 eieren. De broedduur varieert van 16 tot 21 dagen. Het nest van de gaai is gemaakt van takjes en heeft een komvorm. Het bevindt zich vaak tussen de stam en een dikke tak. Gaaien bekleden de binnenkant bijvoorbeeld met mos. De jongen verblijven 19-21 dagen in het nest en zijn na 6-8 weken zelfstandig. Na deze periode kunnen de ouders agressief worden tegen hun jongen.

Habitat en verspreiding

Gaaien komen zowel in bossen, kleinschalig boerenland, parken en tuinen in stedelijke gebieden voor, waar ze ook hun voedsel zoeken. Ze zijn te vinden in gebieden waar loofbomen zoals eiken en beuken aanwezig zijn. Hoewel gaaien vroeger voornamelijk bosvogels waren, worden ze, ondanks hun schuwe gedrag, steeds vaker in stedelijke omgevingen gezien. Zeker in de winter. Ze ontbreken alleen in gebieden zonder bomen.

Vlaamse gaaien voeden zich voornamelijk met insecten, maar ook eieren en jonge vogels. In de wintermaanden schakelen gaaien vooral over op een dieet van eikels, maar ook beukennootjes, granen, fruit en ander eetbaar voedsel. In het najaar hamsteren gaaien eikels door ze in de grond te verstoppen. Bij voedseltekorten graven ze deze op. De niet-opgegraven eikels kunnen uitgroeien tot bomen. Als een gaai merkt dat hij wordt waargenomen tijdens het verstoppen, keert hij later terug om de eikel elders te verbergen.

De Nederlandse gaaien blijven doorgaans in de buurt van hun broedgebied in Nederland. Regelmatig worden er in het najaar ‘invasies’ waargenomen, waarbij grote aantallen gaaien in groepjes uit Oost-, Midden- of Noord-Europa ons land bereiken.

Bescherming en behoud

De populatie van gaaien als broedvogels in Nederland is gedurende vele jaren stabiel gebleven. Sinds 1975 hebben ze geprofiteerd van de aanleg van recreatiebossen en groenvoorzieningen in het westen van het land, wat resulteerde in een toename van hun aantallen.

Gaaien zijn opportunistische alleseters. In winters met weinig eikels en beukennootjes kunnen ze het moeilijk hebben, waardoor ze vaker voederplekken bezoeken en zich tegoed doen aan zaden, mezenbollen en fruit. In het voorjaar staan ook kuikens en eieren op het menu van de gaai, naast insecten. Hoewel het niet altijd prettig is om te zien hoe ze nesten plunderen van zangvogels, lijkt het er niet op dat ze significante schade toebrengen aan de populaties van zangvogels.

Eurasian Jay, Garrulus glandarius – Kraaien (Corvidae)

© 2024 All Rights Reserved.