Roodborst

Roodborsten staan bekend om hun nieuwsgierigheid en het gemak waarmee ze vertrouwen tonen. Naar soortgenoten toe zijn zowel het mannetje als het vrouwtje echter zeer agressief en ze verdedigen zowel ’s zomers als ’s winters fel hun territorium, wat gepaard gaat met het tonen van hun rode borstveren. Over het algemeen bouwen roodborsten hun nesten goed verscholen op de grond. Interessant is dat de jongen bij geboorte nog geen rode borst hebben. In de winter migreren sommige roodborsten naar warmere streken in Europa, waar meer voedsel beschikbaar is. Ook vogels uit noordelijke of noordoostelijke gebieden trekken naar het zuiden en komen zo in Nederland terecht.

Uiterlijk en kenmerken van de roodborst

De roodborst (Erithacus rubecula) is een kleine bruine vogel met een opvallende oranjerode borst en gezicht, en een lichte onderbuik. Buiten het broedseizoen leven roodborsten vaak solitair. Jonge vogels hebben een lichtbruin gevlekte uitstraling. Interessant is dat mannetjes en vrouwtjes er hetzelfde uitzien, ze vertonen geen verschil in hun verenkleed.

De roodborst staat bekend om zijn tikkende roep en een zang die als waterig en vlug wordt omschreven. Het kenmerkende zijn ook de pauzes van 3 à 4 seconden tussen de klaterende strofes.

Voortplanting en broeden

Roodborsten broeden van april tot juli en hebben gedurende die periode meestal twee legsels met elk 5-7 blauw-wittige eieren, vaak met kleine rode vlekjes. De broedduur is ongeveer 12-15 dagen. Ze zijn bekend als halfholenbroeders, maar ze bouwen ook open nesten, vaak op of laag boven de grond in bomen, muren of dichte klimplanten. Het nest is meestal slordig en gemaakt van grassen en bladeren. De jongen zitten doorgaans 13-15 dagen op het nest en worden gedurende 2-3 weken verzorgd nadat ze zijn uitgevlogen.

Habitat en verspreiding

Roodborsten zijn wijdverspreid in Nederland en komen voor in allerlei habitats, met uitzondering van landschappen zonder bomen. Ze zijn vooral aanwezig in niet al te jonge bossen, tuinen, parken en kleinschalige landschappen. In de winter zijn ze ook te vinden in (stads)tuinen. De aanwezigheid van veel struiken en kruiden lijkt te leiden tot hogere dichtheden van roodborsten.

Roodborsten voeden zich hoofdzakelijk met insecten, spinnetjes en andere kleine diertjes, aangevuld met bessen en zaden. In de winter zijn ze vaak te zien op voedertafels. Bij het zoeken naar voedsel hanteren roodborsten een opvallende strategie, verschillend van veel andere tuinvogels. Ze zitten stil, laag boven de grond, en duiken dan snel naar beneden om hun prooi te vangen. Roodborsten zijn territoriale vogels, zelfs in de winter. Zelfs mannetjes en vrouwtjes zitten elkaar in de weg en vormen pas in het broedseizoen een paar. Ze gebruiken hun oranje borst om elkaar te imponeren. Jonge roodborsten vermijden agressie door pas later in het jaar van gespikkeld bruin naar het kenmerkende oranje-rood van de roodborst te kleuren.

 Een deel van de Nederlandse broedvogelpopulatie van roodborsten trekt tussen augustus en november naar Zuid-Europa, met name Spanje en Portugal, en keert in het vroege voorjaar terug. De roodborsten die in Nederland blijven, krijgen gezelschap van soortgenoten uit Duitsland, Polen en Scandinavische landen. Deze vogels zijn nachttrekkers en voeren hun voorjaarstrek uit tot eind april.

Bescherming en behoud

Roodborsten zijn in Nederland niet bedreigd en gedijen goed in vogelvriendelijk ingerichte tuinen en gebieden met natuurlijk bosbeheer. Een rijke ondergroei en de aanwezigheid van dood hout op de grond spelen een positieve rol bij het ondersteunen van de populatie roodborsten. Het creëren van geschikte leefomstandigheden en het behouden van biodiversiteit in tuinen en natuurlijke habitats dragen bij aan het welzijn van deze vogelsoort.

Roodborsten zijn  graag geziene gasten op voedertafels, waar ze vaak onder scharrelen op zoek naar zaden die door andere vogels zijn achtergelaten. Hoewel ze normaal gesproken zelf nesten bouwen in dicht struikgewas, vaak op of dicht bij de grond, bestaan er ook speciale nestkastjes.

In de herfst is het opruimen van blaadjes onder struiken en in borders ongunstig, omdat daar insecten schuilen en dit helpt roodborsten, die er vervolgens naar toe komen om te foerageren. Bijvoeren met gedroogde meelwormen, ongekookte havermout of een zadenmix op beschutte plekjes op de grond is ook nuttig.

Verder zijn bepaalde inheemse planten, zoals kardinaalsmuts en hulst, waardevol voor roodborsten, omdat ze de bessen eten. Het voorzien van borders met vaste planten en wat struikgewas, bij voorkeur stekelig en besdragend zoals meidoorn of sleedoorn, creëert een uitstekend leefgebied voor deze vogels.

European Robin, Erithacus rubecula – Vliegenvangers (Muscicapidae)

© 2023 All Rights Reserved.